Wat is statische belasting in de zorg?

Statische belasting is onderdeel van fysieke belasting. Laten we daarom eerst eens kijken naar de beschrijving van deze twee. Fysieke belasting is de belasting die je ondervindt tijdens lichamelijke arbeid. Bijvoorbeeld bij het tillen of verplaatsen van cliënten of het duwen en trekken aan hulpmiddelen. Statische belasting is alleen de belasting die je ondervindt wanneer je langdurig in een bepaalde houding moet werken. Denk aan het lang voorovergebogen werken tijdens het wassen van een cliënt, of zijwaarts -en/of gedraaid werken wanneer de ruimte beperkt is. 

Tijdens het werken in deze ‘verkeerde houding’ kun je klachten ervaren aan je lichaam. Je tilt namelijk het eigen gewicht van je lichaam in deze houding. Je ervaart hierdoor misschien een zeurende of stekende pijn. Om dit te voorkomen zijn er richtlijnen opgesteld die aangeven hoe lang je in zo’n houding mag werken. De Praktijkrichtlijn Statische belasting zegt hierover:

Niet langer dan 1 minuut aaneengesloten met gedraaide of meer dan 30 graden met gebogen en/of gedraaide romp werken.

Maar liefst 2/3 van je lichaamsgewicht zit in je romp, hoofd en armen. Dit is een flink gewicht, welke volledig door je lichaam omhooggehouden moet worden. Wanneer je langdurig voorover, zijwaarts of in een gedraaide houding werkt kan dit dus leiden tot rug-, nek- en schouderklachten. Als je deze klachten ervaart komt dit waarschijnlijk door het langdurig aanspannen van de spieren. De doorbloeding is slechter in aangespannen spieren en er treedt verzuring op, afvalstoffen worden niet juist afgevoerd. Als dit dan ook nog eens regelmatig voorkomt tijdens de werkzaamheden dan kan dit uiteindelijk zorgen voor overbelasting. Het gevaar van statische belasting is dat het een lange tijd duurt voordat je doorhebt wat de gevolgen voor je lichaam zijn. De pijn komt en verdwijnt en je werkt gewoon door totdat het moment is aangebroken waarop het te pijnlijk wordt en je overbelasting ervaart. Helaas is het dan al te laat.

Praktijkvoorbeelden

Tijdens het wassen of douchen van een cliënt is het belangrijk dat je dit op een verantwoorde manier doet. Dat wil zeggen; met een juiste houding. Denk hierbij aan het werken op een juiste werkhoogte zodat schouders-, rug- en nek ontspannen zijn en niet voorovergebogen belast raken. Om dit te kunnen doen kun je gebruik maken van hulpmiddelen zoals een douchestoel of een hoog-laag bed. Deze hulpmiddelen zijn zo ontwikkeld dat je ze op de juiste werkhoogte kan instellen en je een goede ondersteuning bieden bij de taken die je uitvoert. 

Tijdens het verzorgen van een wond is het van belang dat je dit uitvoert met zo min mogelijk belasting voor je eigen lijf.  Zorg er daarom voor dat je er altijd goed voor staat, eventueel in spreidstand. Loop altijd om het bed heen wanneer dat mogelijk is of steun af tegen het bed. Alleen al met afsteunen verdeel je het lichaamsgewicht en kun je veel belasting verminderen. Mocht dit niet voldoende zijn dan kun je kijken of er oplossingen zijn om bijvoorbeeld het been van de cliënt te ondersteunen met een hulpmiddel, waardoor er meer ruimte ontstaat en je niet gedraaid hoeft te tillen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een verlengde arm, welke in combinatie met een tillift gebruikt kan worden. 

Je zou er misschien niet zo snel aan denken maar je eigen gezondheidstoestand kan van invloed zijn op de fysieke belasting die ontstaat tijdens je werk. Bijvoorbeeld overgewicht kan zorgen voor extra belasting tijdens je werk. Overgewicht is nooit gezond, maar je werkhouding kan hierdoor nog meer belastend zijn voor je lichaam. Je staat verder weg van bijvoorbeeld een bed door een grotere buikomvang en je moet dus ook meer vooroverbuigen om de cliënt te bereiken. Het gewicht dat door je lichaam in deze houding omhooggehouden moet worden is nog hoger en dus belastender. Zorg daarom goed voor jezelf en je lijf en zo heb je hiermee al de eerste winst te pakken! 

Statische belasting lijkt momenteel de belangrijkste oorzaak van klachten aan de rug, nek en schouders te zijn.^*1

Zoals je kunt lezen in bovenstaande voorbeelden kom je in de praktijk al snel situaties met statische belasting tegen. Zorg daarom dat je bewust bent van waar je mee bezig bent, je goed voor je eigen lijf zorgt en op de hoogte blijft van alle beschikbare kennis, hulpmiddelen en trainingen. 

Tip! Aan de rechterkant van de pagina vind je de download; Praktijkrichtlijnen statische belasting. Lees deze ook eens rustig door. 

Benieuwd hoe het ervoor staat met jouw kennis over statische belasting? Door de free learning module ‘Statische belasting’ te volgen krijg je hier meer kijk op. 

_{Bronvermelding
*1 Knibbe, H. & Knibbe, N.E. (2019). Praktijkinformatie statische belasting 2019.}