Wanneer maak je gebruik van een actieve of passieve tillift?

Een tillift is een hulpmiddel die ingezet kan worden wanneer een cliënt een fysiek beperkte mobiliteit heeft en zichzelf niet veilig zelfstandig kan verplaatsen. Met een tillift kan een transfer gemaakt worden waarbij de cliënt getild en verplaatst kan worden over een korte afstand. Bijvoorbeeld van bed naar de rolstoel of richting het toilet.  

Op basis van de Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting en de mobiliteitsklassen kan er bepaald worden wanneer er gekozen moet worden voor een actieve of passieve tillift.

• Klasse A en B: Cliënt kan vrijwel zelfstandig of met lichte hulp verplaatsen. Cliënt stimuleren tot zelfredzaamheid om de zelfstandigheid zo lang mogelijk te behouden.
• Klasse C: Cliënt kan niet zelfstandig verplaatsen, maar is wel in staat een actieve bijdrage te leveren. Heeft enige rompbalans en kan enigszins steun nemen op tenminste één been. Cliënt stimuleren tot zelfredzaamheid. Maak gebruik van een actieve tillift. 
• Klasse D en E: Cliënt heeft weinig tot geen rompbalans en kan nauwelijks/niet steunen op de benen/één been. Maak gebruik van een passieve tillift.

Actieve tillift 

De actieve tillift wordt ook wel stalift genoemd. Wanneer een cliënt beperkt is qua mobiliteit, maar nog wel beschikt over voldoende schouderfunctie, rompbalans en sta-functie kan een actieve tillift ingezet worden. Voor een veilige transfer is het ook belangrijk dat de cliënt de gegeven instructies kan opvolgen. Cliënten bevinden zich hierbij in mobiliteitsklasse C. 
De actieve lift is belangrijk om de sta-functie van de cliënt zo lang mogelijk te behouden en vergemakkelijkt de transfer van bed naar stoel of toilet. De cliënt wordt hierbij door de tillift ondersteund om van een zittende tot staande positie te komen. Deels kan de cliënt bij de beweging helpen door zichzelf verder op te trekken tot stand. Bij het gebruik van de actieve tillift wordt de cliënt ondersteund door een Rugsteunband of Corsetband. 

Voordelen actieve tillift:

• De staande positie maakt de verzorging of het verwisselen van incontinentiemateriaal efficiënt mogelijk.
• De tilband van de actieve tillift laten de onderrug en de benen vrij, waardoor deze geschikt is voor de toiletgang.
• De stabeweging stimuleert de verandering van houding, wat goed is voor het algemeen welbevinden van de cliënt.
• De eigen activiteit van de cliënt blijft gestimuleerd en zo veel mogelijk behouden. 

Passieve tillift

Een passieve tillift wordt gebruikt wanneer de cliënt niet meer zelfstandig kan meewerken aan een staande transfer. De transfer van bijvoorbeeld het bed naar de rolstoel of het toilet kan hiermee eenvoudig gemaakt worden. De passieve tillift kan ook worden ingezet om transfers te maken van en naar een liggende houding. Denk hierbij aan het verplaatsen van een cliënt van bed naar brancard of vice versa. Een tilband ondersteunt daarbij het lichaam van de cliënt. Afhankelijk van de toepassing is dit bijvoorbeeld een Standaard tilband, of een Verblijfsband. Ook is de toiletgang met een passieve tillift mogelijk in combinatie met een Toiletband. Passieve cliënten bevinden zich hierbij in mobiliteitsklasse D of E.

Voordelen passieve tillift:

• Maakt het verplaatsen van volledig passieve cliënten mogelijk.
• Handig om de cliënt in een goede houding en hoogte te krijgen voor het wassen, verwisselen
  van incontinentiemateriaal of het aan- en uitkleden. 
• Met een elektrisch kanteljuk kan de cliënt eenvoudig in verschillende zittende en liggende posities worden gebracht.
• Ook bruikbaar voor het verplaatsen of draaien van cliënten in bed.

Kiezen van de juiste tillift

Om een keuze te maken tussen een actieve of passieve lift is het belangrijk om te kijken naar de mogelijkheden van de cliënt. Wanneer de mobiliteit van een cliënt verslechtert, kan het lastig zijn om het moment te bepalen waarop de overstap gemaakt moet worden van een actieve naar een passieve tillift. Een transfer met een actieve tillift gaat snel en is functioneel bij een toiletbezoek. Voor de veiligheid is het wel belangrijk de mobiliteit van de cliënt regelmatig te evalueren.  

De volgende criteria kun je daarom aanhouden om te bepalen of het (nog) veilig is om een actieve tillift te gebruiken:

• Voldoende rompbalans
• Goede schouderfunctie
• Voldoende cognitie om aanwijzingen op te volgen (opdrachtbegrip)
• Goede sta-functie met minimaal één been

Een passieve tillift moet worden ingezet wanneer de cliënt niet voldoet aan al deze voorwaarden. Soms kan dit voor de cliënt of familie lastig te accepteren zijn, vooral als er sprake is van een achteruitgang. Maar het is voor zowel de cliënt als de omgeving wel heel belangrijk dat de transfer veilig blijft. Om ongelukken te voorkomen is het goed om regelmatig de criteria te toetsen. Controleer het gebruik in ieder geval na elke lichamelijke verandering van de cliënt. Zo ben je er zeker van dat je het juiste hulpmiddel gebruikt.

Tip! Aan de rechterkant van de pagina vind je de download; Praktijkrichtlijnen transfers. Lees deze ook nog eens goed door. 
 
In de Free Learning ‘Stalift en passieve tillift’ leer je de basisprincipes over het werken met deze tilliften.