Hoe voorkom je fysieke belasting in de zorg?

Fysieke belasting is de belasting die je ondervindt tijdens lichamelijke arbeid. Bijvoorbeeld bij het tillen of verplaatsen van cliënten of het duwen en trekken aan hulpmiddelen. Het verminderen van fysieke belasting is belangrijk om gezondheidsklachten en verzuim te voorkomen. Om lichamelijke klachten te voorkomen zijn er daarom praktijkrichtlijnen opgesteld. Zorg er zelf voor dat je op de hoogte bent van deze richtlijnen zodat je ze ook kunt volgen en naleven. In deze richtlijnen staat namelijk per handeling en mobiliteitsklasse uitgelegd wanneer en welk hulpmiddel gebruikt dient te worden. Door het gebruik van de juiste hulpmiddelen wordt het werk een stuk minder belastend voor de zorgverlener en comfortabeler voor de cliënt.

41% van de zorgmedewerkers heeft te maken met fysieke belastend werk!^*1

Meer weten over wat fysieke belasting precies inhoudt? Kijk dan bij de vraag: Wat is fysieke belasting? of bekijk hieronder de video van A+O VVT. 

Video fysieke belasting cliëntgebonden

De juiste hulpmiddelen

Wanneer je als zorgverlener dagelijks cliënten moet tillen of verplaatsen bestaat er een grote kans op blijvende klachten aan bijvoorbeeld je rug, nek of schouders. Daarom is het belangrijk om deze vorm van belasting zoveel mogelijk te beperken of liever te voorkomen. Dit doe je door de handeling op een verantwoorde manier uit te voeren en door gebruik te maken van een hulpmiddel.

Vanaf 1980 is er steeds meer aandacht gekomen voor fysiek belasting in de zorg en maakte manueel tillen steeds meer plaats voor hulpmiddelen zoals hoog-laagbedden en transferhulpmiddelen. Tilliften dragen bewezen bij aan verminderen van fysieke belasting tijdens het tillen of het maken van een transfer.

Onderzoek onder ruim 40000 verpleegkundigen heeft een daling in rugpijn aangetoond van 62% naar 42% bij het inzetten van een transferhulpmiddel!^*2

Ook bij het gebruik van hulpmiddelen als een tillift of glijzeil kan er afhankelijk van het gebruikte merk of model fysieke overbelasting ontstaan. Factoren zoals de weerstand van de ondergrond (denk aan vloerbedekking) of het gebruikte materiaal hebben hier een grote invloed op. Daarnaast kunnen het nemen van scherpe bochten en het manoeuvreren met een tillift in kleine ruimtes en het explosief in gang zetten van de beweging ervoor zorgen dat de norm wordt overschreden.^*3

Daarom is niet alleen de keuze voor het juiste hulpmiddel van belang maar ook het ‘goed’ gebruik van de hulpmiddelen. Wanneer je de hulpmiddelen niet op een juiste manier inzet of niet correct gebruikt zal dit niet ten goede komen aan de fysieke belasting.

Oplossingen

Om de fysieke belasting tot een minimum te beperken, biedt een plafondlift de beste oplossing. Bij een plafondlift wordt de cliënt getild door de tilunit aan het plafond, die soepel voortbewogen kan worden door het railsysteem aan het plafond. Hierdoor kost het de zorgverlener vrijwel geen krachtinspanning om de cliënt te tillen en te verplaatsen en vormen drempels of andere hulpmiddelen geen obstakel. 

Wanneer een plafondlift niet realiseerbaar is, bijvoorbeeld vanwege de benodigde installatie, is een verrijdbare tillift met rijondersteuning een heel goed alternatief. Dankzij de rijondersteuning vermindert de weerstand bij het rijden met de tillift aanzienlijk. Denk bijvoorbeeld aan het rijden over een drempel of wanneer je bij het starten en stoppen aan de lift moet duwen en trekken. Met elektrische rijondersteuning wordt het rijden en manoeuvreren een stuk lichter en minder belastend. Het risico op klachten aan het bewegingsapparaat neemt hiermee af en het werk wordt zo een stuk leuker.

Kijk ook eens bij de vraag: Wat zijn de voordelen van een tillift met rijondersteuning?

Soms is een hulpmiddel nodig om de fysieke belasting te verminderen, maar het is ook goed om na te gaan of een bepaalde handeling wel echt noodzakelijk is. Het aanbrengen en weghalen van een tilband kan voor de zorgverlener en cliënt een belastende handeling zijn. Dat is de reden dat er tilbanden zijn ontwikkeld die niet weggehaald hoeven te worden na een transfer; verblijfstilbanden. En het scheelt flink wat tijd wanneer je de tilband niet steeds opnieuw hoeft aan te brengen voor het maken van een transfer.

Ook kun je bekijken of de cliënt zelf kan helpen tijdens zorgmomenten. Simpel, maar ook hierdoor wordt het voor de zorgverlener minder belastend. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van hulpmiddelen met een glad oppervlakte, zoals een glijzeil, kunnen cliënten zichzelf al makkelijker draaien en verplaatsen in bed. Doordat de cliënt nu zelf de handeling kan uitvoeren scheelt dit veel getrek en geduw voor jou als zorgverlener. En ook belangrijk: de zelfredzaamheid van de cliënt wordt behouden!

HANDIGE LINKS

• Op de website van GoedGebruik staan veel filmpjes van goede technieken om met hulpmiddelen te werken. 
• In het GebruiksBoekje van GoedGebruik vind je technieken die aansluiten bij de Mobiliteitsklassen en de Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting.
• Ook zijn er diverse free learnings te volgen om meer te leren over het voorkomen van fysieke belasting. Bijvoorbeeld de module ‘Basis fysiek gezond werken’. En er zijn zeker nog veel meer interessante modules te volgen!

_{Bronvermelding
*1 TNO. (2020, mei). Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2019.
*2 Knibbe, JJ. (2011). Safe patient handling & movement around the world: the Netherlands = past, present, and future.
*3 Knibbe, J.J. & Knibbe, N.E. (2004). Van voor naar achter, van links naar rechts….}